Fistels
Proctologie is de naam voor het onderdeel van de geneeskunde dat zich bezighoudt met problemen in het gebied van de anus . Om precies te zijn gaat het om het laatste stuk van de dikke darm tot aan de anus. Het laatste stuk van de dikke darm wordt ook wel de endeldarm genoemd.
Veel voorkomende aandoeningen in dit gebied zijn aambeien, anuskloofjes (fissuren), abcessen en fistels. Dit kunnen vervelende aandoeningen zijn. Je kunt hierbij bijvoorbeeld bloed of vocht verliezen uit je anus. Ook kan je pijn of jeuk hebben bij je anus. Wat deze problemen voor veel mensen extra vervelend maakt is dat ze op een vervelende plek zitten. Je kan niet goed zien wat er aan de hand is. Veel mensen vinden het lastig om er over te praten en gaan pas laat met hun klacht naar de dokter.
Wat is een fistel?
Een fistel bij de anus wordt ook wel een peri-anale fistel of fistula ani genoemd. Een peri-anale fistel ontstaat meestal uit een peri-anaal abces wat niet goed geneest. Het abces kan vanuit de binnenkant van de anus naar buiten ‘breken’ door de huid heen. Er ontstaat een gang of tunnel die de darmwand verbind met de huid, dit wordt een fistel genoemd. De gang of tunnel kan direct van de anus naar de huid of soms juist heel kronkelig lopen.
Wil je meer weten over abcessen?
Als je meer wilt weten over abcessen, kijk dan bij de patiënteninformatie over abcessen.
- Je kunt last hebben van ontstekingen (abcessen) van de huid.
- Het kan zijn dat uit de fistel (zichtbaar als een bultje in de huid) vocht en vuil komt.
- Je kunt koorts hebben en je ziek voelen.
Wanneer moet je contact opnemen met je huisarts?
Een fistel gaat bijna nooit vanzelf over. Er zijn vrijwel altijd één of meerdere operaties nodig. Neem contact op met de huisarts als je last hebt van bovenstaande klachten.
Een fistel gaat vrijwel nooit vanzelf over. Een operatie is de enige manier om het weg te halen. Na de operatie kunnen abcessen en fistels weer terug komen. Vaak zijn meerdere operaties nodig om een fistel weg te krijgen.
Meestal kan de huisarts op basis van de klachten en lichamelijk onderzoek de diagnose stellen. De huisarts zal doorverwijzen naar een chirurg als je een fistel hebt. Een chirurg voert de operatie uit. Om dit goed te kunnen doen kan er aanvullend onderzoek nodig zijn. Bijvoorbeeld een MRI-scan of soms een endo-anale echo om eerst te onderzoeken hoe de fistel precies loopt.
Te lang met je klachten blijven rondlopen. Na een aantal weken moeten de klachten minder worden. Heb je 6 weken na het begin van de klachten nog steeds klachten? Dan kan je het beste naar de huisarts gaan.
Fistels geven vervelende klachten. Het zijn klachten waar mensen liever niet over praten. Toch is het belangrijk dat je bij aanhoudende klachten naar de huisarts gaat. Als je er lang mee wacht, kunnen de klachten steeds erger worden.
Een fistel kan niet worden voorkomen. Je kunt er wel opletten dat de wond na een behandeling goed schoon blijft.
Ook is het lastig dat de wond na een operatie vaak langzaam en niet altijd goed geneest. Bespreek daarom goed welke behandeling bij jou past (zie hieronder ‘Welke behandeling past mij?’).
Meestal loopt de fistel door de sluitspier heen. Als de fistel een groot deel van de sluitspier omvat noemen we het een ‘complexe fistel’. Als de chirurg in de sluitspier snijdt bestaat de kans op verminderde continentie .
Bij eenvoudige fistels: Als de fistel niet door de sluitspier loopt of maar voor een klein deel, dan snijdt de chirurg de fistel open (fistulotomie). De wond wordt open gelaten en geneest meestal in 3 - 8 weken. In die tijd moet je de wond goed schoon houden. Dit doe je door na iedere keer als je ontlasting hebt gehad de wond schoon te spoelen met water. Dit helpt de wond te genezen. Bespreek met je arts wat je in jouw situatie het beste kan doen om de wond goed schoon te houden. Ook al houd je de wond goed schoon, de wond kan langzaam en niet altijd even goed genezen.
Complexe fistels: Als de chirurg tijdens de operatie ziet dat de fistel door een te groot deel van de sluitspier loopt, dan kan de chirurg het probleem niet in één operatie verhelpen. De chirurg voert in dat geval een soort draadje door het fistelkanaal. Dit noemen we een ‘seton’. Deze moet ten minste 6 tot 8 weken blijven zitten. De seton zorgt ervoor dat het vocht dat uit de fistel komt gemakkelijk naar buiten kan. Hierdoor kan het hele gebied rond de anus tot rust komen. Dat is nodig voor een tweede operatie. Ook bij deze operatie bestaat er de kans op incontinentie Bespreek daarom goed met jouw arts wat je kan verwachten van de operatie, zie ‘Welke behandeling past bij mij?’
Fistels kunnen na de operatie na verloop van tijd weer terug komen.
Welke behandeling past bij mij?
Bespreek met jouw behandelend arts altijd welke behandeling het beste bij jouw situatie past. Leg hem/haar de volgende drie voor:
- Wat zijn mijn mogelijkheden?
- Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
- Wat betekent dat in mijn situatie?
Aan de hand van de antwoorden hierop bepaal je samen met de arts welke behandeling bij jou past. Voor meer informatie over deze drie vragen, zie 3goedevragen.nl
Een abces is een ontsteking in de klieren in de wand van de anus. Het is onduidelijk waardoor deze ontsteking precies ontstaat. Als de wond na een abces niet geneest of het abces na behandeling terug komt kan er een fistel zijn ontstaan. Abcessen en fistels worden niet veroorzaakt door te weinig hygiëne.
De huisarts
De diagnose wordt meestal gesteld door de huisarts. De huisarts verwijst je door naar het ziekenhuis. In veel gevallen kan je kiezen naar welk ziekenhuis je wilt gaan. Je kan ook kiezen voor een zelfstandig behandel centrum (ZBC), ook wel kliniek genoemd. Sommige klinieken en ziekenhuizen zijn gespecialiseerd in de behandeling van problemen aan de anus.
Kijk bijvoorbeeld op ZorgkaartNederland voor een ziekenhuis of kliniek die bij jou past.
Het ziekenhuis en de kliniek
In het ziekenhuis of de kliniek krijg je een arts. Dit kan een dermatoloog , chirurg/proctoloog of soms een Maag-, Darm-, Lever (MDL)-arts zijn. Dit is afhankelijk van wat je hebt.
Abcessen en fistel worden meestal behandeld door een chirurg. Als alles goed gaat mag je na een behandeling vaak snel weer naar huis. Met vragen over de behandeling kan je altijd terecht bij het ziekenhuis of de kliniek. Meestal maak je ook meteen een afspraak met de arts die jou behandeld heeft om te controleren of alles goed gegaan is.
Fistels kunnen vervelende gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Ze kunnen zorgen voor pijn en irritatie rondom de anus. Ook is vrijwel altijd een operatie nodig en zijn er meerdere operaties nodig. Dat kan gevolgen hebben voor je dagelijks leven zoals voor het werk. Bespreek met je arts welke zorg je nodig zal hebben en hoelang je niet kan werken na de operatie. Zo kan je je vast voorbereiden.
Wat deze problemen voor veel mensen extra vervelend maakt is dat ze op een vervelende plek zitten. Veel mensen vinden het lastig om er over te praten.
Wil je meer weten, kijk dan bij: